Prawidłowy sposób odżywiania dzieci w wieku przedszkolnym ma decydujący wpływ na właściwy rozwój, zdrowie, sprawność fizyczną, intelektualną i emocjonalną. Przyzwyczajenia z okresu dzieciństwa mają duży wpływ na model żywienia w wieku dojrzałym. Nieprawidłowe żywienie powoduje zaburzenia procesów wzrastania i biologicznych procesów życiowych. Skutki niewłaściwego sposobu żywienia dzieci rzutują na zdrowie w okresie dorosłym.

Dlatego w diecie dziecka powinny znaleźć się produkty o wysokiej wartości odżywczej zapewniające pokrycie zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze: węglowodany, tłuszcze, błonnik, białko, witaminy, składniki mineralne. Bardzo ważnym elementem racjonalnego żywienia dziecka jest regularność posiłków, czyli odpowiednia ilość w ciągu dnia i ich prawidłowe rozłożenie w czasie.

Dziecko w wieku przedszkolnym powinno spożywać 4-5 posiłków dziennie, w tym trzy podstawowe ( śniadanie, obiad i kolacja) oraz dwa mniejsze dodatkowe (drugie śniadanie i podwieczorek). Posiłki powinny zawierać owoce i warzywa. Najlepiej surowe i świeże­ wtedy zachowują najwięcej wartości odżywczych. Należy dodawać je do posiłków lub jako surowe dania. Błonnik w warzywach i owocach redukuje zaburzenia trawienia, a w wieku dorosłym zmniejsza ryzyko miażdżycy i nadciśnienia tętniczego. Poza tym owoce i warzywa są niskokaloryczne, dają szybko uczucie sytości i lekkości. Owoce mogą być zamiennikiem słodyczy.

Żywność powinna być naturalna, świeża, mało przetworzona. W codziennej diecie dziecka przedszkolnego należy uwzględnić również mleko i jego przetwory, jaja, chude mięso, wysokogatunkowe wędliny, produkty zbożowe z pełnego przemiału ziarna, odpowiedni tłuszcz, rośliny strączkowe, ryby. Natomiast należy unikać nadmiaru słodyczy, dosładzanych soków, słodkich sosów, nadmiaru soli, półproduktów lub gotowych produktów z dużą zawartością konserwantów i sztucznych barwników.

Nie można zapominać o uwzględnieniu w codziennej diecie dzieci odpowiedniej ilości płynów. Do popijania w ciągu dnia polecana jest woda źródlana i mineralna (należy unikać wód o wysokim stopniu mineralizacji), herbatki owocowe, kakao i kawa zbożowa oraz słaba herbata i soki owocowe (w ograniczonych ilościach). Znacznie należy ograniczyć dostępność słodzonych napojów gazowanych.

Nieprawidłowe żywienie dzieci w wieku przedszkolnym prowadzi do wielu problemów zdrowotnych. Najczęstsze z nich to:

1. Nadwaga, są to zaburzenia odżywiania wynikające z dysproporcji pomiędzy energią uzyskaną z pożywienia, a energią wydatkowaną przez organizm dziecka, co prowadzi w konsekwencji do przyrostu masy ciała, rozwoju tkanki tłuszczowej.

2. Niedożywienie-niedobory żywieniowe u dzieci w tym wieku mogą skutkować zaburzeniami rozwoju fizycznego, a więc nieprawidłowy przyrost masy ciała, utrata masy ciała, zahamowanie wzrostu.

3. Niedobór wapnia i witaminy D w diecie może skutkować rozwojem krzywicy, w dorosłości osteoporozy.

4. Niedobór żelaza wpływa na większą podatność zakażenia układu oddechowego, zaburzenia funkcji poznawczych, gorszy rozwój motoryczny dziecka, czasami apatia, ból głowy, osłabienie, niechęć do zabawy.

5. Próchnica zębów, do której przyczyniają się między innymi podjadanie między posiłkami, spożywanie nadmiernej ilości słodyczy i gazowanych napojów, niedobór wapnia.

Do najczęściej popełnianych błędów żywieniowych dzieci w wieku przedszkolnym należą:

1. Małe ilości warzyw, zwłaszcza bogatych w karoten będących źródłem witamin C, zbyt duża ilość słodyczy w diecie dziecka. Ich nadmiar może oddziaływać niekorzystnie na wchłanianie składników mineralnych, takich jak cynk i żelazo. Zbyt małe spożycie wapnia, który stanowi podstawowy materiał budulcowy kości i zębów.

2. Nerwowa atmosfera, pośpiech w czasie trwania posiłku.

3. Rozpraszanie uwagi dziecka w czasie posiłku zabawkami, telewizją.

4. „ Bieganie” za dzieckiem z jedzeniem.

5. Proponowanie niejadkom słodyczy w zamian za zjedzenie posiłku.

Sposób żywienia dzieci w wieku przedszkolnym zależy od środowiska rodzinnego. Zasadą jest, iż rodzice prowadzący zdrowy styl życia i przestrzegający zasad racjonalnego żywienia są najlepszym wzorcem do naśladowania dla swoich rosnących dzieci. Dlatego powinniśmy zadbać także o nasze odżywianie. Należy dziecku dawać przykład, by mogło postępować tak, jak Ty postępujesz, a nie tak jak mówisz, że powinno być. Namawianie dziecka do jedzenia warzyw i owoców nic nie pomoże, gdy w tym samym czasie rodzice zjadają pospiesznie po pracy kupioną, przyniesioną do domu pizzę.
Dlatego tak ważną sprawą jest przekazanie dziecku prawidłowych nawyków żywieniowych.
Dziecko w wieku przedszkolnym warto angażować w racjonalne zakupy zdrowych produktów spożywczych, uczyć układania kolorowego jadłospisu i przygotowywania podstawowych posiłków. Ozdabianie kanapek kolorowymi warzywami to wspaniała zabawa i okazja do zapewnienia przedszkolakowi zdrowego posiłku. Dziecko powinno znać i odróżniać potrawy zdrowe od tych, których należy unikać oraz wiedzieć, dlaczego. Warto też zachęcać dzieci do pomocy przy nakrywaniu do stołu i uczyć je dobrych manier. Oczywiście zdrowy tryb życia opiera się nie tylko na zdrowym jedzeniu. Trzeba zadbać o ruch naszych pociech. Wychodźmy na spacery, organizujmy zabawy ruchowe.

Zachęcajmy ich do zabaw z rówieśnikami. Ruch to zdrowie zwłaszcza w połączeniu ze zdrowym posiłkiem. Warto pamiętać, że to właśnie w okresie dziecięcym kształtujemy prawidłowe nawyki żywieniowe i ruchowe dzieci. Doskonale sprawdza się tutaj zasada „ czym skorupka nasiąknie za młodu, tym na starość trąci”.

Opracowała: Jolanta Koba